Samothraki's Challenges
Έγινε ενημέρωση: 6 Ιουν 2021
For the English version,
switch the language to English at the bottom of the page!
Το διάστημα που πέρασα στη Σαμοθράκη, είδα και άκουσα αρκετά πράγματα και δημιουργήθηκαν πολλά ερωτήματα που κυρίως αφορούν τη συμπεριφορά του ανθρώπου ως προς το περιβάλλον.
Πόσο επιτρέπεται να εμπλεκόμαστε με την περιβάλλουσα περιοχή;
Πώς μπορούμε να είμαστε παραγωγικοί και ταυτόχρονα να μην καταστρέφουμε το περιβάλλον;
Πώς μπορούν όλα αυτά να ακολουθηθούν από την τοπική κοινωνία;
Κάποιοι άνθρωποι στη Σαμοθράκη έχουν αφιερώσει μεγάλο μερος της καθημερινότητας τους προσπαθώντας να απαντήσουν σε αυτά και παρόμοια ερωτήματα.
Βασικά θέματα του νησιού:
Υπερβολικά μεγάλος αριθμός κατσικιών στο νησί.
Δεν υπάρχει επίσημη καταγραφή και φημολογείται από τους περισσότερους πως φτάνουν τις 50.000 κεφάλια. Αυτός ο αριθμός δεν μπορεί να τραφεί με ελεύθερη βόσκηση σε ένα νησί με το μέγεθος της Σαμοθράκης, χωρίς να το καταστρέψει (προσωπική εκτίμηση).
Γιατί είναι τόσα πολλά τα γίδια? Γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση έδινε επιδοτήσεις σύμφωνα με τον αριθμό των ζώων για την ενίσχυση της κτηνοτροφίας στην Ελλάδα. Με αυτή την πρόσκαιρη σκέψη, τα ζώα έφτασαν ή και ξεπέρασαν τις 50.000 ζωές. Φυσικά οι επιδοτήσεις σταμάτησαν και τα περισσότερα ζώα αυτή τη στιγμή είναι σε κατάσταση ασιτίας και εκτός ελέγχου. Μπαίνουν σε περιφραγμένους χώρους και τρώνε ότι βρουν. Δεν έχουν άλλη επιλογή διότι κάποιοι κτηνοτρόφοι δεν τους δίνουν αρκετή συμπληρωματική τροφή, διότι φυσικά κοστίζει.
Ένα από τα αποτελέσματα των παραπάνω είναι η απογοήτευση που ακολουθεί όταν να πας στον κήπο που τόσο καιρό φροντίζεις και έχει καταπατηθεί και φαγωθεί ολόκληρος. Μέσα σε μια ώρα μπορεί να καταστραφεί. Οι φράχτες δυστυχώς είναι αναγκαίοι αλλά δεν επαρκούν για να μείνουν τα κατσίκια έξω. Κτηνοτρόφοι (κεχαγιάδες) έχουν κατηγορηθεί πως ανοίγουν τους φράχτες από κήπους που βλέπουν πως δεν επισκέπτονται συχνά οι ιδιοκτήτες και οδηγούν τα ζώα τους μέσα. Όλα αυτά, χωρίς καμία προστασία από τον δήμο που υποστηρίζει τους ψηφοφόρους αγνοώντας το δίκαιο.
Α! και η αντιπρόταση είναι, αφού βρήκες το ζώο μέσα στο χώρο σου, σκότωσε το και φάτο. Δεν θα σου πει κανείς τίποτα. Eye for an eye. Έλεος.
Καθώς όλα συνδέονται, ο υπερβολικός αριθμός κατσικιών οδηγεί σε
υπερβόσκηση και αυτή με τη σειρά της σε ερημοποίηση του εδάφους.
Ο λόγος είναι ότι η βλάστηση δεν προλαβαίνει να ανακάμψει. Βράχια και άγονο έδαφος πιάνουν όλο και μεγαλύτερη περιοχή του νησιού. Κάτι χαρακτηριστικό που μπορεί να προσέξει όποιος κάνει μια βόλτα, είναι πως τα δέντρα πλέον δεν αφήνουν απογόνους. Πως θα επιβιώσει ένα ένα ήδη καταπονημένο δάσος; Αναρωτιέμαι.
Η ερημοποίηση του εδάφους οδηγεί σε
διάβρωση και μετακίνηση του χώματος από έντονα καιρικά φαινόμενα.
Ποιος Σαμοθρακίτης θα ξανακοιμηθεί αμέρημνος μετά την καταστροφική βροχόπτωση του Σεπτεμβρίου 2017;
Είναι αξιοθαύμαστο πως δεν χάθηκαν ζωές εκείνη την ημέρα. Τύχη.
Επίσης όλοι γνωρίζουμε πως τα έντονα καιρικά φαινόμενα είναι μια κατάσταση που θα είναι συχνή πλέον στη Μεσόγειο.
Η αλλαγή του κλίματος είναι γεγονός.
Αυτό μας οδηγεί σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας.
Η Σαμοθράκη έχει επιλεχθεί να φιλοξενήσει
αιολικούς σταθμούς παραγωγής ενέργειας.
Έχουν εγκριθεί ήδη 2 και πρόκειται να τοποθετηθούν στις κορυφογραμμές του Σάος.
Η βιβλιογραφία δείχνει πως τα αιολικά πάρκα, λόγω ανάμειξης του αέρα, επηρεάζουν την θερμοκρασία και την υγρασία κοντά στην επιφάνεια του εδάφους. Αυτό μπορεί να προκαλέσει αλλαγές (κυρίως ξηρασία) στην τροφοδοσία πηγών και ποταμών που είναι η καρδιά που τρέφει την βιοποικιλότητα της Σαμοθράκης.
Το αξιοπερίεργο της υπόθεσης είναι πως το μεγαλύτερο μέρος του νησιού υποτίθεται πως είναι προστατευόμενη περιοχή Natura 2000 αλλά από ότι μαθαίνω, διαβάζοντας στη βιβλιογραφία, δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα νομικά η υπόστασή της. Εκκρεμεί η περιβαλλοντική μελέτη που ορίζει τις ζώνες προστασίας και χρήσης αυτών, αφήνοντας έτσι ένα παράθυρο, ένα κενό, μια γκρίζα περιοχή για κάθε είδους καταπάτηση της προστατευόμενης περιοχής.
Ο Δήμος Σαμοθράκης αντιμετωπίζει ήδη
προβλήματα στην διαχείριση του πόσιμου ύδατος κατά τους θερινούς / τουριστικούς μήνες
και η επιπλέον ξηρασία καναλιών και πηγών θα γονατίσει το νησί.
Έχω υπάρξει μπροστά σε γεωτρήσεις που έγιναν για να τροφοδοτήσουν νερό στα Αλώνια και το θέαμα ήταν αποτρόπαιο. Τεράστια μηχανήματα που τρυπούν και βγάζοντας ρύπους που χύνονται στην κοιλάδα (δίπλα στον κήπο μας) και ανθρώπους που προσπαθουν να δικαιολογήσουν τα πάντα ή δεν δίνουν καμία πληροφορία στο τί συμβαίνει.
Μόνο που τα γράφω όλα αυτά αναστατώνομαι. Λυπάμαι που μεταφέρω αυτή την ταραχή αλλά χρειάζεται όλα αυτά να είναι γνωστά. Να ακουστούν λίγο παραπάνω οι φωνές ανθρώπων που μιλούν για την προστασία της φύσης και του ανθρώπου.
Θα κλείσω με μια τελευταία παρατήρηση πως στο διάστημα που πέρασα στο νησί, δεν παρατήρησα κάποιο σωματείο ή οργάνωση για την παραγωγή τοπικών προϊόντων σε συλλογικό επίπεδο και άκουσα από συζητήσεις πως γενικά
κυριαρχεί ο εκφοβισμός και ο πόλεμος τιμών από εμπόρους ως προς τους γεωργούς & κτηνοτρόφους.
Μετά από έρευνα που έκανα στο διαδίκτυο βρήκα πως υπάρχει ο Ελαιοκομικός Συνεταιρισμός Σαμοθράκης, ο Αγροτικός Συνεταιρισμός, ο Αμπελουργικός Συνεταιρισμός και ο Αγροτο-οικοτουριστικός Συνεταιρισμός Γυναικών “Αξιόκερσα” όπου διατηρεί και ένα μαγαζί στην Καμαριώτισσα. Μένει την επόμενη φορά που θα επισκεφτώ τη Σαμοθράκη να τα δω όλα αυτά, γιατί μου ξέφυγαν εντελώς, ενώ πιστεύω πως με τις δράσεις τους θα ήταν καλό να τα έβλεπα μπροστά μου συνέχεια.
Disclaimer: Φυσικά υπάρχουν και άλλα θέματα που δεν είμαι η πιο κατάλληλη να αναφέρω οπότε θα σταματήσω εδώ. Ο τρόπος που αναφέρονται τα θέματα της Σαμοθράκης αποτελεί προσωπική άποψη και δεν έχει γίνει κάποια συνέντευξη υπεύθυνου φορέα.
Όλα τα παραπάνω αναφέρονται για να φανεί η πραγματική πρόκληση για αλλαγή.
Σε κάθε θέμα υπάρχουν παραπάνω από μια λύσεις και προσεγγίσεις.
Δεν θα είναι όλοι ικανοποιημένοι, αλλά είναι αναγκαίο να παρθούν αποφάσεις και να έρθουν οι άνθρωποι κοντά και να αρχίσουν να συζητάνε για τα προβλήματά τους με σκοπό τη μετάβαση προς ένα βιώσιμο μέλλον για το νησί.
Η ελεύθερη βόσκηση πρεπει να σταματήσει άμεσα και να οργανωθεί συστηματική βόσκηση σε εναλλασσόμενα βοσκοτόπια. Με ερευνα και πειραματισμό. Συνήθως η λύση είναι κρυμμένη στο ίδιο το πρόβλημα. Με σωστή μελέτη και δημιουργία βοσκοτοπικών περιοχών όπου θα χρησιμοποιείται πλάνο για τη διατήρηση της χλωρίδας του νησιού, μπορεί να δώσει χώρο στην αναγέννηση των δασών και στην αναβάθμιση του εδάφους.
Ομαδοποίηση με σκοπό τη σύναξη παραγωγών ή μελλοντικών παραγωγών που θα μπορούσαν να βοηθήσουν για παράδειγμα στην ανεξαρτητοποίηση του νησιού από την εισαγωγή λαχανικών.
Δημιουργία Κοινωνικά Υποστηριζόμενης Γεωργίας (ΚΥΓεω) και τρόπων πώλησης των λαχανικών ή μεταποιημένων προΪόντων στο τουριστικό κύμα του καλοκαιριού. Προώθηση της τοπικής παραγωγής.
Υποστήριξη ήδη υπάρχοντων ομάδων όπως sustainable samothraki, Samothraki Open Forum και των δράσεων τους. Είναι σημαντικό αυτές οι ομάδες να περικλείουν όλα τα άτομα της κοινότητας και να ακούγονται πολλές και διαφορετικές απόψεις.
Συμμετοχή σε περιβαλλοντικές και πολιτιστικές δράσεις. Για παράδειγμα, διάδοση της κομποστοποίησης και μείωσης των απορριμμάτων.
Χρειάζονται άνθρωποι με κατανόηση και όρεξη και το πιο σημαντικό που εύκολα ξεχνάμε, υποστήριξη των ανθρώπων που παλεύουν με αυτά τα θέματα τόσο καιρό. Καταλαβαίνω πως είναι να χάνεις το κουράγιο σου κάθε τόσο και να παλεύεις με όχι μόνο έναν, αλλά πολλούς Γολιάθ ταυτόχρονα. Αυτοί οι άνθρωποι που το κάνουν χρειάζονται την υποστήριξή μας.
Στη Σαμοθράκη είδα ανθρώπους να προσπαθούν για κάτι καλύτερο. Οι συνθήκες δεν είναι καθόλου εύκολες και ο περίγυρος είναι κολλημένος σε παλιές και ξεπερασμένες απόψεις. Αλλά όπως είπε και ένας φίλος, ο Γιώργος, θα μπορούσε να συμμετέχει οπουδήποτε στον κόσμο σε κάτι που είναι ήδη έτοιμο και δουλεύει. Αλλά επέλεξε να μείνει στην Ελλάδα και να δει το μέρος να γίνεται καλύτερο.
Οι άνθρωποι αυτοί δίνουν τον καλύτερο τους εαυτό για αυτό το όραμα. Και προσωπικά το εκτιμώ ιδιαίτερα και για αυτό το υποστηρίζω κιόλας.
Δεν ξέρω για εσάς, αλλά εγώ βλέπω απεριόριστες δυνατότητες αλλαγής.
Πηγές
Amarantidis I., (2014). "Evaluation of production systems and management practices in flocks of indigenous Greek goats”, MSc Thesis
Sustainable Mediterranean, Summer University of Samothraki (2016). “Integrated Management Approaches for Biosphere Reserves and other Designated Areas”
Ιστοσελίδες
Επιπτώσεις στη Σαμοθράκη από τους Αιολικούς Σταθμούς
Παρακολούθηση Ζωικού Κεφαλαίου
Τί είναι η Κοινωνικά Υποστηριζόμενη Γεωργία (ΚΥΓεω)
Φωτογραφία εξωφύλλου, Maria P.